In de algemene wandelgangen van onze sociale intieme samenleving (familie, vrienden, kennissen etc.) heerst een danig taboe en evenzo een behoorlijke onwetendheid als het over zelfmoord of zelfdoding gaat. Als de bizarre media op dit vlak bepaalde informatie kenbaar maakt, dan weten de meesten wel op een impulsieve manier te reageren. Boosheid en verdriet ontvluchten dan (te) spontaan als een lawine uit onze cognitieve en emotionele oerselen voor zover we die ontwikkeld hebben in onze bovenpan. We bekommeren onszelf veel te weinig om de daadwerkelijke oorzaken, die deden leiden tot het besluit van zelfmoord of zelfdoding. En aangezien zelfdoding niet meer is dan een eufemisme van zelfmoord, wil ik hierna nog alleen maar spreken over zelfmoord.
Een getalsmatige indruk geven van het fenomeen zelfmoord is dan wel even op zijn plaats. Iets waar overigens over het algemeen de sensatiegeile media altijd te weinig aandacht aan besteed. Wist u dat in Nederland per jaar ongeveer 1700 mensen sterven door zelfmoord. Basis hieraan is, dat jaarlijks ruim 400.000 mensen rondlopen, die verkeren in een zwakke mentale omstandigheid en derhalve suïcidale neigingen hebben. Hiervan doen jaarlijks ongeveer 92.000 mensen een poging tot zelfmoord. Een groot gedeelte hiervan zijn jongeren van 15 t/m 25 jaar en ook ouderen van 45 jaar en ouder. Mannen plegen ruim 2 keer zoveel zelfmoord dan vrouwen, doch daarentegen ligt het aantal zelfmoordpogingen bij vrouwen iets hoger dan bij mannen. In grotere steden komen zelfmoorden beduidend meer voor dan in minder bewoonde gebieden. Er bestaan vele methodes van zelfmoord. Ophangen of verstikken is de meest gehanteerde methode, daarna medicijnen of drugs, dan het springen van grote hoogtes en daarna de abrupte vorm van voor de trein of metro springen. Nederland ligt met zijn zelfmoordcijfers redelijk ver onder het gemiddelde van Europa en ook van de hele wereld. Kijken we naar de Verenigde Staten en dan met name naar hun leger, dan constateren we echt hele trieste voorbeelden. In 2012 waren er meer zelfmoordslachtoffers (347) in actieve dienst dan oorlogsslachtoffers (295) in dat zelfde jaar in Afghanistan. In de Verenigde Staten worden jaarlijks ruim 30.000 zelfmoorden gepleegd. We zouden geneigd zijn te zeggen, dat we het niet slecht doen in Nederland. Maar toch! Het gaat er om hoe we kijken tegen het fenomeen zelfmoord en hoe zouden wij als omstanders er feitelijk mee om kunnen gaan.
Het gaat tenslotte wel om het “pad” dat door de individu vooraf “bewandeld” wordt naar zijn zelfmoord. Al dan niet bewust of doordacht “bewandeld”. Het klinkt misschien als een botte vraag, maar hebben we ooit wel eens gedacht aan de grote mate van recht op zelfbeschikking. Feitelijk een groot recht voor ieder individu. Zelfbeschikking is niet op te dragen of af te dwingen bij een ander en daarentegen door elk individu geheel in vrijheid in onbepaalde mate voor zichzelf te hanteren of niet. Ten goede of ten kwade. Moeten wij iemand, die zelf wil beschikken of zelf wil bepalen over zijn lot of zijn leven, hem die vrijheid ontnemen? Een volmondig “nee” zou ik hier niet direct op willen geven, maar zou dit antwoord graag voor later willen parkeren, daar de hedendaagse maatschappij daar nog niet klaar voor is. Maar graag wil ik er toch een doordachte en bedeesde “nee” op antwoorden. Kijk ik naar de “inburgering” van de euthanasie, dan gloort er enige hoop voor het algemeen beginsel, dat de mens een besluit kan nemen om zelf een einde te mogen of kunnen maken aan zijn leven. Zonder betrokkenheid van anderen, zoals een arts en/of familieleden. Zou dan het taboe enigszins kunnen worden doorbroken? Dat taboe, dat zo vaak leidt tot schuldvragen, het vorsen naar oorzaken en hevige verwijten. Er zijn eigenlijk zo veel redenen te noemen, waardoor iemand (in zijn zelfbeschikking) tot de keuze van zelfmoord komt. Verlies van een dierbare, verbreking van een waardevol geachte relatie of liefde, agressie, verdriet, teleurstelling, psychiatrische of psychische stoornissen, verslaving aan drugs of alcohol, het hebben van een ongeneeslijke ziekte, pesten, onderdrukking, machteloosheid, recessies, te zware beroepen of functies en vele andere negatieve levensgebeurtenissen. En al deze oorzaken, die zichtbaar, maar bovenal ook latent aanwezig kunnen zijn.
Wij blijven, ondanks de eerder genoemde oorzaken, die bij menigeen evident moeten zijn, een hevige taboe handhaven op het fenomeen zelfmoord. Zouden we ook respect, acceptatie en/of begrip kunnen opbrengen voor een zelfmoordenaar? Het is feitelijk wel een besluit vanuit volledige zelfbeschikking. Daarentegen zouden we ons ook bewust moeten zijn, dat als we het alleen al enigszins hadden kunnen zien aankomen, dat onszelf niet anders rest dan verwijten van onoplettendheid, desinteresse en/of blindheid. Maar in de meeste gevallen kan gezegd worden, dat het “bewandelen” van het “pad” naar zelfmoord overwegend zeer latent geschiedt. En overwegend niet vanuit een impuls, maar daarentegen altijd wel weer onverwachts. Onverwachts voor alle dierbaren en buitenstaanders. Laten we alsjeblieft dan meningen of veroordelingen op zo’n moment achterwege. Teneinde het taboe in deze enigszins te doorbreken. Laten we vooral de zieke vooringenomen media in dergelijke kwesties niet meer volgen, want dan bewandelen wij ook absoluut een verkeerd pad. Daarvoor verdienen zowel de zelfmoordenaar als de dierbare nabestaanden veel meer respect en acceptatie. Blijf op het goede pad en daar waar je kan, reik dan een helpende hand aan die “wandelaar” op het verkeerde “pad”. En een poging tot zelfmoord vraagt geen aandacht, maar het verdient de aandacht. Zie dat als een kans om de verdwaalde individu weer in te laten zien, dat het leven nog vele mooie dingen te bieden heeft. Zonder taboe op weg naar een mooier pad. En graag ongedwongen.
© pamlenez
21-10-2013
